تشیع در جرجان و استرآباد(از آغاز تا شروع حکومت سلجوقی)

چکیده رسوخ و ورود تشیع به مناطق مختلف ایران و حضور در آن نواحی مسئله ای است که از دیرباز مورد توجه مورخان کهن و پژوهشگران کنونی می باشد. آگاهی از چگونگی ورود تشیع و عوامل موثر برآن و نیز بررسی عوامل تثبیت و ماندگاری آن می تواند در حوزه تاریخ اندیشه ها موثر باشد. استرآباد و جرجان که در شرقی ترین ناحیه نفوذ سادات و پایگاه تشیع در قرون اولیه اسلامی بوده، از مناطق مهم در جذب گروه های مختلف علوی، شیعیان زیدی، اسماعیلی و امامیه می باشد که بررسی نحوه ورود تشیع و استواری آن از اهداف این پایان نامه است. پرسشی که این تحقیق بر اساس آن شکل گرفته این است که: چه عواملی بر نفوذ و گسترش تشیع در استرآباد وجرجان موثر بوده است، بطور کلی مولفه های جغرافیایی و سیاسی چه تأثیری بر گسترش و رونق تشیع در منطقه داشته اند؟ بنابراین جهت پاسخگویی به این پرسش مهم سعی شده تا با کمک منابع، مآخذ و متون تاریخی، چگونگی و چرایی نفوذ باورهای شیعی در این منطقه و سیر تحولات آن، در سراسر این سامان تا تشکیل حکومت سلجوقیان مورد بررسی قرار گیرد. فرض بر آن است که عوامل طبیعی و سیاسی و موقعیت سوق الجیشی منطقه از عوامل موثر بر گسترش و رونق تشیع در منطقه بوده است. حاصل بررسی و دستاورد تحقیق نشان می دهد، عواملی چون ویژگی های طبیعی، جغرافیایی و همچنین دل آزردگی و بی رغبتی مردم به فرهنگ حاکمان اهل سنت(امویان و عباسیان)؛ مهاجرت ها و قیام های سادات، حضور ائمه و نمایندگان آنان، حکومت علویان به طبرستان و ....در گسترش تشیع در جرجان و استرآباد نقش مهمی را برعهده داشتند.